پيشگيري از آب مرواريد با تغذيه

بالا رفتن سن و سالمندي شايع ترين علت کاتاراکت است . علت هاي ديگري نيزدر ايجاد کاتاراکت موثر تشخيص داده شده اند که مهمترين آنها ، تروما ، توکسين ها ، بيماري هاي سيستميک و توارث است . سوء تغذيه ، آسيب اکسيداتيو و آسيب با اشعه فرابنفش از جمله عوامل موثر در ايجاد کاتاراکت هستند .
کاتاراکت را به دو دسته بالغ ( Mature ) و نابالغ ( Immature ) تقسيم مي کنند . در دسته اول ، همه پروتئين هاي لنز کدر مي شوند ، ولي در حالت دوم هنوز بخشي از پروتئين هاي لنز شفاف است . تا هنگامي که کاتاراکت به حد زيادي در لنز چشم متراکم نشود ، ديده نمي شود . کم کم ديدن ته چشم مشکل مي شود و نهايتاً رفلکس ته چشم ناپديد مي شود . در اين مرحله کاتاراکت mature است و مردمک چشم کاملاً سفيد به نظر مي رسد .
کاهش حدت بينايي با تراکم کدورت در عدسي نسبت مستقيم دارد .
ميزان شيوع کاتاراکت ، در افراد 65 تا 74 ساله ، 50 درصد و در افراد بالاي 75 سال ، 70 درصد گزارش شده است .
کاتاراکت سالمندي ، عامل اصلي کاهش ديد در جهان است که به سن شخص وابسته مي باشد .
جراحي کاتاراکت يکي از معمول ترين جراحي ها در بين افراد 60 ساله و بالاتر است که 12 درصد هزينه درماني را در کشور آمريکا به خود اختصاص مي دهد که تقريباً نزديک 4 بيليون دلار در هر سال است . با استفاده از مکمل هاي تغذيه اي ، سالانه بيش از 2 بيليون دلار صرفه جويي خواهد شد .
مهمترين کاتاراکت هايي که تغذيه با آنها ارتباط دارد ، عبارتند از :
ـ کاتاراکت پيري ( وابسته به سن )
ـ کاتاراکت ديابت يا بيماري قند
ـ کاتاراکت گالاکتوزميا يا بالا رفتن ميزان گالاکتوزخون
در اين نوشتار اثر برخي از مواد مغذي را بر کاتاراکت خواهيد ديد :

ويتامين E :

اين ويتامين در غلظتي بيش از پلاسما ( در حدود ميکرومولار ) در لنز وجود دارد و در پيشگيري از کاتاراکت بسيار موثر است .
ويتامين E باعث حفظ ويتامين هاي AوC نيز مي شود و خاصيت آنتي اکسيداني اين ويتامين در اين محافظت ، نقش عمده اي را ايفا مي کند . ويتامين E همچنين در بخش هيدروفوب ( آب گريز يا چربي دوست ) غشاهاي زيستي قرار مي گيرد و از اکسيده شدن اسيدهاي چرب PUFA ( غير اشباع با چند باند دو گانه ) و پروتئين هاي غني از سولفور تشکيل دهنده ي غشاهاي سلولي و سپتواسکلتون جلوگيري مي کند . از طرف ديگر باعث تجديد سيکل گلوتاتيون در لنز و زلاليه مي شود .

ويتامين C :

در غلظت بيش از پلاسما ( در حدود ميلي مولار )در لنز موجود است . به دليل خاصيت آنتي اکسيداني ، در پيشگيري از کاتاراکت موثر است .
به اين طريق که با اکسيژن ، راديکال هاي آزاد اکسيژن و آب اکسيژنه واکنش مي دهد . در نتيجه از تجمع راديکال هاي آزاد جلوگيري مي کند و به اين طريق مانع از اکسيداسيون اسيدهاي چرب غير اشباع در ديواره ي سلول هاي لنز و در نتيجه باعث تثبيت غشاهاي سلولي مي شود . همچنين ويتامين C ، اشعه فرابنفش را که موجب آسيب اکسيداتيو پروتئين و پروتئاز مي شود ، جذب مي کند . از طرف ديگر ، ويتامين C مانع از افزايش کلسيم درون سلول هاي لنز مي شود و از اين طريق از کاتاراکت پيشگيري مي کند .

ويتامين B2 :

گلوتاتيون ردوکتاز که باعث نگهداري گلوتاتيون سلول مي شود ، براي احياي گلوتاتيون نيازمند FAD ( فلاوين آدنين دي نو کلئوتيد ) است که خود از ويتامين B2 ساخته مي شود .

گزانئوفيل ها :

کاروتنوئيدها از منابع ويتامين A و معمول ترين پيگمان ها در طبيعت و همچنين آنتي اکسيدان هاي محلول در چربي هستند . از بين کاروتنوئيدها ، تنها گزانتوفيل هاي لوتئين و زياگزانتين در لنز انسان در غلظت هاي بيش از پلاسما ( در حدود ميکرومولار ) موجودند که در پيشگيري از کاتاراکت موثرند . به اين نحو که از طريق گروه هاي هيدروکسي خود به غشاهاي سلولي پيوسته و از طريق فعاليت آنتي اکسيداني قادر به تثبيت غشاهاي سلولي هستند که اين کار را با جلوگيري از فعال شدن اکسيژن و يا ديگر مکانيسم هاي موثر در تيرگي لنز انجام مي دهند . گزانتوفيل ها نيزدر تجديد سيکل گلوتاتيون موثر هستند .

آلفا ليپوئيک اسيد :

آلفا ليپوئيک اسيد يک شبه ويتامين است . آلفا ليپوئيک اسيد ( ALA ) و فرم احياي آن دي هيدروليپوئات ( DHLA ) ، آنتي اکسيدان هاي قابل حل در آب و چربي هستند و با سه مکانيسم در پيشگيري از ايجاد تيرگي هاي کاتاراکت دخيلند . اول اينکه با گونه هاي فعال اکسيژن واکنش مي دهند و آنها را خنثي مي کنند . همچنين از افزايش کلسيم درون سلول لنز جلوگيري مي کنند و ديگر اينکه قادر به بازسازي ديگر آنتي اکسيدان ها از جمله گلوتاتيون و ويتامين C هستند .

سلنيوم :

سلنيوم در ساختمان گلوتاتين پراکسيداز شرکت دارد . اين آنزيم درون سلول ، آب اکسيژنه ( H2O2 ) را احيا مي کند و مانع از تشکيل راديکال اکسيژن و در نتيجه تخريب اکسيداتيوي درون سلول مي شود . در خارج از سلول نيز مانع از اکسيداسيون اسيدهاي چرب موجود در فسفوليپيدهاي غشايي مي شود و به اين طريق نقش پيشگيري کننده در کاتاراکت
دارد .

توصيه هاي ويژه :

1 ـ مصرف حداقل 1/5 سهم ميوه و سبزي در روز .
2 ـ مصرف حداقل 3 ـ 1/5 برابر RDA از مواد مغذي آنتي اکسيدان مثل ويتامين هاي EوC و سلنيوم و همچنين ويتامين هاي گروه B .
3 ـ به علت اثر تشديد کننده و و سينرژيستي مواد مغذي در برخي موارد ، استفاده از مکمل هاي چند گانه نسبت به مصرف هر يک از مواد مغذي به تنهايي ، امتياز ويژه اي دارد ، مثلاً مصرف ويتامين هاي EوC به طور همزمان .
4ـ مصرف منابع خوب گزانتوفيل ها ( اسفناج ، کلم ، گل کلم و تخم مرغ )
5 ـ مصرف منابع آلفاليپوئيک اسيد ( اسفناج ، کلم ، گل کلم ، گوشت گاو ، مخمر آبجو ، دل و قلوه )
6 ـ کنترل رژيمي بيماري هاي ديابت و گالاکتوزميا .
منبع: دنياي تغذيه شماره ي 87
/س